Mungesë e metafizikës…
“Studioni me ne, ofrojmë klasat më të mira, laboratorët më të mirë, bibliotekat më të mira, banka më të mira, librat më të mirë, amfiteatrot më të mira, ndërtesat më të mira, llaptopë…. dhe çmimet më të mira…”!
Ky fragment është një reklamë e një institucioni (biznesi) privat arsimi. Skemë e njëjtë reklamuese është edhe për spitale (biznese) private, sikurse edhe biznese tjera që tentojnë të imponohen në treg. Prani materialiteti (i arsyeshëm nga aspekti praktik), por mungesë parimësie krejtësisht e pa arsyeshme nga aspekti parimorë.
Pa gjykuar realitetin dhe pragmatizmin, them se ia vlen të reflektohet për hipermaterialitetin social si mungesë e metafizikës.
Metafizika si term lindi pak edhe rastësisht, sepse fillimisht iu referua një vëllimi të pa titulluar të Aristotelit, renditur pas fizikës (meta ta physica d.m.th diçka pas fizikës). Për koincidencë, topika e trajtuar ishte jo për çështje konkrete dhe materiale, por të përgjithshme dhe abstrakte.
Si disiplinë filozofike, metafizika synon njohjen shkaqeve të para. Si qasje gnoseologjike spekulativo-deduktive, synim ka njohjen e parimeve të para të qenies, të kuptuarit e botës, bazuar në struktura jashtë kohore dhe jashtë hapësinore, të cilat sipas saj, janë baza më e sigurt e vërtetësisë.
Shkencat e veçanta synojnë njohjen e aspekteve konkrete, metafizika synon njohjen tërësore. Jo rastësisht ndikimi i mendimit të Aristotelit ishte me një periudhë dymijë vjeçare. Në fakt, terreni i metafizikës është ngushtuar së tepërmi, por megjithatë nuk është shuar. Kërkimi i një reference të sigurt i të bazuarit të njohjes, parimeve dhe vlerave, edhe atyre shoqërore, është synim inherent i njeriut.
Qenia, si diçka e jo asgjë, është synim permanent i njohjes metafizike. Njeriu ka identitetin personal, shoqërorë, por edhe politik. Qenia shoqërore (si diçka) manifestohet përmes strukturës (aspektit konstant), por edhe proceseve (aspekti dinamik), dhe interferohet nga metafizika, por ajo, nuk sqaron aspektet praktike të saj. Pretendimi i saj për njohjen e permanentes, kur aplikohet në dimension social, theksin e vë te struktura shoqërore por edhe ajo politike. Prania e metafizikës nuk është tejkalim i problemeve shoqërore, por, mos prania e saj ka efekt disfunksional, sikurse te shoqëria jonë.
Prania e metafizikës, si në shoqëri, strukturat e mendimit, posaçërisht të veprimeve sociale, manifestohet me parimësi dhe konsistencë. Nuk themi se ndryshimi shoqërorë është diçka e keqe, përkundrazi ai është i pashmangshëm, por theksojmë rolin strukturës. P.sh Besa si institucion shoqërorë paraqet një aspekt metafizik social te shqiptarët, e cila e konservon shoqërinë tonë.
Konsiderojmë se shoqëria jonë, por edhe politika ka mospranim të metafizikës. Politika si dimension social, edhe ajo shqiptare natyrisht, ndikohet nga prania apo mos prania e Metafizikës. Akomodimi i interesave të çastit, fenomen ky shumë i pranishëm ndër ne, edhe pse krejt njerëzorë shikuar nga aspekti individual dhe senzualo-hedonist, është mungesë e metafizikës, sepse parimet morale degjenerohen në zanafillë. Kjo sepse, pa bindjen se edhe pas mos ekzistencës sonë materiale, por edhe mos përfitimit material (financiarë), qoftë në nivel individual apo kolektiv, arsyeshmëria e veprimeve tona, nuk do të kishte justifikim konsistent, por fragmentaritet dhe konfuzion, si sinonim i jo qenies.
Mungesa e materiales nuk është edhe mungesë e qenies. Diçka që sot nuk është (p.sh liria e munguar si potencialitet i para luftës) bëhet realitet si projekt i qenësimit (megjithëse fatkeqësisht ende i pa realizuar te ne). Mungesa e metafizikës jo vetëm vonon, por edhe e huq fare qenësimin, pra shpie drejt hiçit. Në terma konkret, kjo manifestohet si korrupsion, nepotizëm, klientelizëm, reketim, rivalitet personal, mungesë parimesh të qëndrueshme, anomi shoqërore, fragmetaritet politik.
Konceptimi i vërtetësisë si racionalizim dhe abstraksion është pani e metafizikës, e kundërta d.m.th konkretizimi dhe interpretimi i drejtpërdrejtë është mungesë e saj. Prandaj, raporti ynë ndaj vlerave, atyre vlerave që qenësuan nga paradigma metafizike, duke anihiluar jetën e tyre, konceptohet drejtë vetëm nga prania e metafizikës.
Prandaj, tundimi nga torta në Tiranë është mungesë e madhe e metafizikës.
Liderët perceptohen sikurse torta e Tiranës, konkret dhe material, ndërsa pa ta, parimet, posaçërisht ato partiake, vdirren. Prandaj, ajo çka duhet të shohim si zhvillim drejt normalitetit të balancuar social, është krijimi i kapaciteteve, së paku optimale për metafizikë. Nuk them se këto mungojnë tërësisht, por them se ato duhet rritur, fatkeqësishtë shumë. Hapat në këtë drejtim, sidomos sferën politike, aktualizojnë qenësimin politik. Zgjidhja, pra është te struktura stabile shoqërore e jo në super heroin tekanjoz dhe mendjemadh. Tejkalimi i kësaj gjendje do të thotë hap i duhur në rritjen e përgjegjësisë dhe ndershmërisë, posaçërisht ndershmërisë në politikë.
Së paku dy emra kanë treguar se kjo është e mundur, dhe se politika dhe politikani, edhe në politikën shqiptare, mund të jenë të ndershëm dhe parimorë. Janë këta Ukshin Hoti dhe Adem Demaçi. Koha kërkon edhe të tjerë, ndërsa metafizika pretendon se përherë duhet qenë si ta. Prandaj shqiptarë, më shumë metafizikë ju lutem.
.
Promo
Reklamo këtuLufta Prigozhin - Putin
Më shumëSin Boy sulmohet brutalisht në një sallon bukurie, teksa po hynte 'live' në TikTok?
Votimi kundër Kosovës në Këshillin e Evropës nga Mali i Zi, heshtin kryeministri Spajiq, ministri i jashtëm Ivanoviq dhe partia në pushtet “PES”
Pse Mali i Zi votoi kundër Kosovës në KiE, flet Dritan Abazoviq
Publikohen videot intime në zyre të ushtarakut ukrainas - ai po kërkohet për tradhti kombëtare në Kiev
Lojtari i Arsenalit merr një 'kontratë rekord' që nuk është parë më parë në Emirates
Lajçak me post të ri nga shtatori
Investoni në të ardhmen tuaj – bli banesë në ‘Arbëri’ tani! ID-140
Shitet banesa në Fushë Kosovë në një vendodhje perfekte – 80.5m², çmimi 62,000Euro! ID-254
Ideale për zyre – në qendër të Prishtinës lëshohet banesa me qira ID-253
Bli shtëpinë e ëndrrave tuaja në Prishtinë – ZBRITJE në çmim, kapni mundësinë tani! ID-123
Krijo hapësirën tënde të biznesit – zyre me qira te 4 Llulat – 300€/muaj ID-252
Madam, stili jot lyp këpucë franceze?
E zezë klasike, krejt sytë n’ty
Papuçe që t’flen kama n’to- Porositni me zbritje në Telegrafi Deals
Kapni zbritjen – atletet Nike për meshkuj tash me zbritje në Telegrafi Deals!
Kur nuk blen për vete, nuk blen as për kojshi – që do të thotë shfrytëzoje zbritjen në Telegrafi Deals
Më të lexuarat
Pse Mali i Zi votoi kundër Kosovës në KiE, flet Dritan Abazoviq
Akulli polar po shkrihet dhe po ndryshon rrotullimin e Tokës - çfarë do të thotë kjo për njerëzimin
Hamza: Jam më i mirë se Kurti në qeverisje, kam përvojë më shumë se Abdixhiku - Haradinaj s’do të jetë kryeministër
Publikohen videot intime në zyre të ushtarakut ukrainas - ai po kërkohet për tradhti kombëtare në Kiev
Reagon babai i Olti Hysenit, pas deklaratës 'bombastike' të lojtarit të talentuar
Nënkryetarja e PE-së e thotë hapur se BE-ja gaboi me masat ndaj Kosovës, tregon pse po amnistohet Serbia